"Επιχείρηση Μικροράπτορας": Γνωρίστε τον συγγραφέα

Μιλώντας με τον νέο συγγραφέα Φίλιππο Καββαδία που κατάφερε να μεταφραστεί στη γλώσσα του

«Δε μου αρέσει η αναρρίχηση. Ή το περπάτημα. Ή οτιδήποτε τέτοιο. Μου αρέσουν τρία πράγματα. Θα σου τα παραθέσω με αλφαβητική σειρά» –έδειξα τρία μου δάχτυλα–, «τα βιντεοπαιχνίδια, το ντελίβερι (κατά προτίμηση τα μπέργκερ, αν και η πίτσα είναι δεύτερη με ελάχιστη διαφορά) και ένας μεγάλος καναπές». Θα μπορούσε να είναι ο γιος μου. Ή ο γιος σας. Αλλά είναι ο ήρωας του συναρπαστικού βιβλίου Επιχείρηση Μικροράπτορας του Φίλιππου Καββαδία.

Μετά από πολύ καιρό πέσαμε πάνω σε ένα μυθιστόρημα δράσης που όχι μόνο δεν υποτιμά τη νοημοσύνη μας, αλλά ξεπερνά και κάθε προσδοκία. Η επιστημονική κατάρτιση και ο δημιουργικός κόσμος της τεχνολογίας στον οποίο εργάζεται ως μηχανολόγος μηχανικός ο Φίλιππος Καββαδίας φαίνεται ότι τροφοδότησε μια απολύτως σύγχρονη ιστορία γεμάτη έμπνευση και δημιουργικότητα, ευφάνταστη πλοκή, ανατροπές, λύσεις και πολλή δράση. Αφού επιβεβαιώσαμε ότι δεν έχει καμία σχέση με τον ποιητή Νίκο Καββαδία (αν και κατάγονται και οι δύο από το Φισκάρδο της Κεφαλλονιάς), προσπαθήσαμε να μάθουμε όσο περισσότερα γίνεται για το βιβλίο που εκδόθηκε πρώτα στα αγγλικά από τον καινοτόμο εκδοτικό οίκο Chicken House και, παρόλο που είναι το πρώτο του συγγραφέα, έχει διαμορφωμένο ύφος και τόσο ακαταμάχητους ήρωες-καθρέφτες του σύγχρονου παιδιού που ήδη ανυπομονούμε για το επόμενο (μικροί και μεγάλοι).

Θέλεις να μας πεις με δυο λόγια τι λέει αυτή η ιστορία;

Είναι η ιστορία δύο φίλων που δεν είναι φίλοι στην αρχή. Του Φιν που του αρέσει να κάθεται στο σπίτι και να παραγγέλνει μπέργκερ και πίτσες και του Μάιλο που του αρέσει να ξέρει πράγματα, facts. Είναι πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους αλλά σε μία εκδρομή στις ελβετικές Άλπεις τούς βάζουν στο ίδιο δωμάτιο. Και σε έναν περίπατο πέφτουν πάνω σε ένα αυγό, δεν ξέρουν τι είναι, το παίρνουν στο ξενοδοχείο και από αυτό βγαίνει ένα πουλί –αυτό νομίζουν ότι είναι στη αρχή– αλλά είναι ένας μικροράπτορας, ένας δεινόσαυρος δηλαδή από πριν 65 εκατομμύρια χρόνια. Αυτή η δεινόσαυρος, η Άρτεμη, είναι περιζήτητη, γιατί είναι το μόνο ζωντανό δείγμα δεινόσαυρου και μια «κακή» οργάνωση θέλει να την απαγάγει. Μπαίνουν στο δωμάτιό τους το βράδυ, τους σώζουν δύο πράκτορες μιας καλής οργάνωσης, αποδρούν, τους κυνηγούν μέχρι τον Μέλανα Δρυμό στη Γερμανία κι εκεί χάνουν τους πράκτορες που τους βοηθούν, μένουν μόνα τους τα δύο παιδιά και η μικροράπτορας. Και πρέπει να επιβιώσουν, να αποφύγουν τους κακούς που τους κυνηγάνε, να βρουν να φάνε και να βρουν έναν τρόπο να γυρίσουν στην Αγγλία, για να παραδώσουν την Άρτεμη στο Μουσείο της Φυσικής Ιστορίας. Κι αυτή είναι μια περιπέτεια.

Είναι μια περιπέτεια επιβίωσης δηλαδή;

Είναι μια περιπέτεια επιβίωσης, ναι, αλλά και ανακάλυψης. Κυρίως για τον κεντρικό χαρακτήρα ο οποίος σιγά σιγά αρχίζει να ενδιαφέρεται, να φροντίζει και να προστατεύει ένα ζωάκι, ενώ μέχρι τότε δεν είχε κανένα ενδιαφέρον για τίποτε άλλο εκτός από τα βιντεοπαιχνίδια. Και επίσης τα δύο παιδιά «ανακαλύπτουν» το ένα το άλλο.

Ποιο ήταν το ερέθισμα για να γράψεις το βιβλίο;

Έγραφα κάτι άλλο τότε και μια ατζέντισσα, η Μπέκι, έψαχνε με αγγελία ένα βιβλίο με κεντρική ιδέα τη σχέση ενός παιδιού με ένα ζώο – είναι κάτι που το συνηθίζουν στην Αγγλία. Και είπα «θα συμμετάσχω!». Και η πρώτη εικόνα που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ο ήρωας με ένα πουλί από πάνω του – αργότερα το πουλί έγινε μικρός δεινόσαυρος. Η ιστορία μου δεν κέρδισε, βγήκε τρίτη. Αλλά ήξερα ότι είναι καλή. Την έστειλα σε όλους τους άλλους ατζέντηδες κι αμέσως μου έγινε προσφορά.

Το γκρουπ συγγραφέων στο οποίο συμμετείχες τι ρόλο είχε σε αυτό;

Δεν ξέρω αν ισχύει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα, αλλά στην Αγγλία υπάρχουν πάρα πολλά συγγραφικά γκρουπ και κάθε τόσο στέλνεις το κείμενό σου και οι άλλοι συγγραφείς το κάνουν φύλλο και φτερό. Εθελοντικά. Και σιγά σιγά μαθαίνεις. Χωρίς να έχω γράψει τίποτα μέχρι τότε, μέσα από αυτή τη διαδικασία, κατάφερα να γράψω ένα βιβλίο που εκδόθηκε στην Αγγλία και έπειτα μεταφράστηκε και… στη γλώσσα μου από τις Εκδόσεις Πατάκη. Όταν διαβάζω τώρα αυτά που έγραφα παλιότερα, φρίττω.

Και τι σε ώθησε να ξεκινήσεις να γράφεις; Έχει κάποια σχέση με τις σπουδές σου στο Πολυτεχνείο και την καριέρα σου ως μηχανολόγου μηχανικού;

Λοιπόν, παίζαμε στην παραλία με τα παιδιά μου και είχανε φτιάξει μια ιστορία, λέγανε ότι είναι σέρφερ-πειρατές. Και θέλησα να τη γράψω, έτσι απλά. Όταν τους τη διάβασα, έλεγαν «όχι, σε παρακαλούμε, μη μας βασανίζεις» – δεν ήταν καλή. Εγώ ήμουν σίγουρος ότι θα γίνει παγκόσμια επιτυχία, την έστειλα σε ατζέντηδες – δεν απάντησε ποτέ κανείς. Και είπα «τώρα πρέπει να μάθουμε να γράφουμε».

Υπήρχαν κάποια θέματα που σε απασχολούσαν και ήθελες να επικοινωνήσεις με τα παιδιά;

Τα οικολογικά θέματα που υπάρχουν στο βιβλίο δε με απασχολούν μόνο, είναι η δουλειά μου. Δουλεύω πάνω στη βιώσιμη ανάπτυξη (sustainability) σε μία μεγάλη εταιρεία και προσπαθούμε να βοηθήσουμε εκατοντάδες προμηθευτές μας να μειώσουν το αποτύπωμα του άνθρακά τους ώστε να μπορέσει να το μειώσει και η δική μας εταιρεία. Αυτό κάνω κάθε μέρα. Ένα από τα θέματα του βιβλίου, η σύγκρουση μεταξύ της καλής και της κακής οργάνωσης που είπαμε, αντικατοπτρίζει μια πραγματική επιστημονική συζήτηση: αν, για το καλό της ανθρωπότητας, προκειμένου να προστατεύσουμε τα άμεσα συμφέροντά μας, μπορούμε να παρεμβαίνουμε με τέτοιο τρόπο στο περιβάλλον (τελικά όμως καταστρέφοντάς το). Κάποιοι υποστηρίζουν πως, αν επιχειρήσουμε να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή, ίσως προκαλέσουμε μεγαλύτερη οικονομική ζημιά, με σοβαρότερες συνέπειες για τους ανθρώπους. Πλέον ξέρουμε ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα, κάποιοι δίνουν προτεραιότητα στην ανθρώπινη ευημερία, ενώ άλλοι εστιάζουν στην προστασία της φύσης.

Η εικόνα του κεντρικού σου ήρωα, του Φιν, ξαπλωμένου σε έναν καναπέ να παίζει βιντεοπαιχνίδι και να τρώει πίτσα είναι μια πολύ οικεία εικόνα σήμερα, αν δεν είναι η προβολή του φόβου κάθε γονιού. Γιατί επέλεξες αυτά τα χαρακτηριστικά;

Κοίτα, ο κύκλος των φίλων του γιου μου αλλά και ο γιος μου είναι έτσι. Παίζουν παιχνίδια, δε βγαίνουν πολύ έξω. Και έτσι ήμουν κι εγώ. Αυτός είναι ο δικός μου χαρακτήρας όταν ήμουν παιδί. Τον ξέρω από πρώτο χέρι – τώρα έχω αλλάξει, είμαι αρχηγός στους προσκόπους (γέλια). Παλιά όταν κάποιος πρότεινε να πάμε έναν περίπατο, αναρωτιόμουν «ποιο το νόημα;». Του γιου μου του αρέσει να είναι μέσα. Αλλά επειδή είναι δώδεκα τώρα, άρχισε να γυμνάζεται. Όταν αρχίσουν να ενδιαφέρονται για το πώς φαίνονται στους άλλους, αλλάζουν τα πράγματα.

Ναι, η αγωνία όλων των γονιών είναι βέβαια τι θα γίνει με τις οθόνες.

Ναι, είναι αλήθεια. Αλλά αποκτούν και μεγάλη γνώση μέσα από αυτές. Δεν υπάρχει τίποτα, ας πούμε, που να μπορώ να μάθω στον γιο μου που δεν το ξέρει ήδη.

Η αυτοεικόνα του Φιν φαίνεται ότι δεν είναι πολύ καλή αν και κατορθώνει να τη μεταβολίζει σε αυτοσαρκαστικό χιούμορ. Είναι έτσι;

Ναι. Είναι ένας μηχανισμός άμυνας. Μπορεί να σπάσει οποιαδήποτε σοβαρή στιγμή με χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Κάτι που χρειάζεται σε όλους μας. Να μην παίρνουμε τον εαυτό μας στα σοβαρά. Στην αρχαία Ελλάδα μετά τις τραγωδίες έπαιζαν ένα σατυρικό δράμα.

Ο δεύτερος ήρωας, ο Μάιλο, ο Προφέσορας όπως τον λέει ο Φιν, είναι κι αυτός αναγνωρίσιμος. Ένας φωτεινός παντογνώστης, μια κινητή Wikipedia, άριστος μαθητής.

Αυτός ο ήρωας δεν υπήρχε στην αρχή. Επειδή ο Φιν μιλούσε πολύ μέσα στο κεφάλι του, με τον εαυτό του, δεν τον είχα αρχικά ανάγκη. Αλλά από τη στιγμή που μπήκε, προέκυψε και το ζήτημα της φιλίας, το οποίο έδωσε επιπλέον νόημα και περισσότερη πλάκα.

Τι συνδέει τα δύο παιδιά, ενώ είναι τόσο διαφορετικά μεταξύ τους;

Ζουν και οι δύο απομονωμένοι, χωρίς φίλους, κλεισμένοι στον εαυτό τους – οπότε ίσως δεν είναι τόσο διαφορετικοί. Και η περιπέτεια τους φέρνει κοντά και παύουν να νιώθουν έτσι. Και όσο κι αν παριστάνει ο Φιν ότι ο Μάιλο τον ζαλίζει με όλα αυτά τα εγκυκλοπαιδικά, κατά βάθος τού αρέσει. Και του Μάιλο τού αρέσει πολύ ο Φιν, το χιούμορ του. Επίσης, αποκτούν έναν κοινό σκοπό, να σώσουν τον δεινόσαυρο.

Διαβάζουμε κάπου στο βιβλίο:

 Η Άρτεμη φάνηκε να χαμογελάει. Το ξέρω πως τα πουλιά δε χαμογελάνε. Η έκφρασή της, όμως, μαλάκωσε, τα φτερά της χαλάρωσαν, και έσκυψε ελαφρά προς τα μπρος. Σήκωσε το ράμφος της και έβγαλε μια μικρή κραυγούλα.

«Κιιιρ!»

Αμέσως άπλωσα το χέρι και την τράβηξα στο στήθος μου, για να την αγκαλιάσω.

«Γεια σου», είπα, και πάγωσα. Δεν ήταν αυτή η φωνή μου. Γιατί ακούγομαι έτσι; Γιατί ακούστηκα σαν τον θείο Πατ και τη θεία Παμ όταν έκαναν το μωρό τους; Και πριν προλάβω να καταλάβω, ξανάγινε.

«Πεινάς;» Τη ρώτησα με αυτή την παράξενη, γουργουριστή φωνή, ενώ χάιδευα το ράμφος της με τον αντίχειρά μου.

«Κιιιρ», είπε η Άρτεμη.

Μέσα σε ένα δευτερόλεπτο, είχα πιάσει το μπέργκερ μου από το κομοδίνο και την τάιζα μικρά κομματάκια. Και πατατάκια.

Το μπέργκερ μου!

Και τα πατατάκια μου!

Εγώ δε μοιράζομαι ποτέ το φαγητό μου. Τι είχα πάθει;

Ένας σκοπός όπως το να προστατέψουμε κάποιον μπορεί να οδηγήσει σε μια μεγάλη αλλαγή όπως αυτή του Φιν, που από παιδί του καναπέ γίνεται παιδί της δράσης, τρώει υγιεινά και ξεχνά τα βιντεογκέιμς; Τι άλλο τον κάνει να αλλάξει;

Κατ’ αρχάς του αρέσει πολύ η περιπέτεια που ζει, αυτό είναι βασικός λόγος. Του αρέσει επίσης η συμπεριφορά και η φιλοσοφία της Λάρα –της πράκτορα που τους βοηθά– και γίνεται πρότυπό του. Και φυσικά, όπως είπες, η αγάπη για ένα άλλο πλάσμα, η ανάγκη να το προστατέψει, το δέσιμο που νιώθει με αυτό. Ήταν ένας μικρός δεινόσαυρος υπό απειλή, ένα μωρό ευάλωτο, απροστάτευτο και ο Φιν θέλησε ενστικτωδώς να το φροντίσει, αισθάνθηκε ότι έχει έναν σκοπό. Και όλα αυτά τον έκαναν να ενδιαφέρεται λίγο λιγότερο για την πίτσα. Όχι πολύ λιγότερο. Και στα επόμενα βιβλία συνεχίζει να βάζει πάνω από όλα τον καναπέ και την πίτσα, αλλά δεν είναι τόσο αδιάλλακτος.

Είναι πολύ ενδιαφέρων ο τρόπος που ο Φιν διαχειρίζεται αυτή την αλλαγή. Της αντιστέκεται, δεν την παραδέχεται ποτέ και γι’ αυτό το βιβλίο δε γίνεται καθόλου διδακτικό, αφού δεν τη θεωρεί καλή ο ίδιος ο ήρωάς του.

Συχνά δε θέλουμε να παραδεχτούμε ότι αλλάξαμε γνώμη για κάτι. Αλλά ο Φιν το βλέπει, το καταλαβαίνει, ότι αν δε σηκωθεί από τον καναπέ, χάνει πράγματα. Αποκτά ένα κίνητρο, που τον βγάζει έξω στη ζωή. Πολλά παιδιά σήμερα δεν έχουν το κίνητρο να το κάνουν και μένουν καθηλωμένα σε μία οθόνη. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικός ο δάσκαλος. Έχει μεγάλη αξία εκείνος ο δάσκαλος που ψάχνει για το κάθε παιδί τον δικό του ξεχωριστό τρόπο για να του προκαλέσει την όρεξη να μάθει, να ενδιαφερθεί για κάτι, να αποκτήσει ένα κίνητρο. Αν βρεθεί αυτός ο δάσκαλος, μπορεί να γίνει μεγάλο «κλειδί» στη ζωή των παιδιών. Όλοι δε θυμόμαστε έναν τρομερό δάσκαλο που μας έκανε να αλλάξουμε;

Το χιούμορ παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ιστορία. Ο γιος μου είχε εθιστεί τόσο στα κατά συρροή αστεία, που εκεί γύρω στη σελίδα 70 συννέφιασε γιατί «είχε τρεις σελίδες να πει αστείο».

Α, είναι πολύ καλός αναγνώστης. Έχει καλή αντίληψη. Τρεις σελίδες χωρίς αστείο; Έχω αρχίσει να ανησυχώ κι εγώ τώρα (γέλια). Στην αρχή έγραφα, αλλά, αν και κάνω πάντα πλάκα, έγραφα χωρίς χιούμορ. Στην πορεία κατάλαβα πως δε γίνεται παρά να γράφεις σύμφωνα με την προσωπικότητά σου. Οπότε, όταν ξεκίνησα να κάνω χιούμορ, δε σταμάτησα ποτέ.

Στο τέλος σχεδόν κάθε κεφαλαίου υπάρχει πάντα μια ανατροπή που οδηγεί σε καταιγιστική δράση στο επόμενο. Προσαρμόστηκες στα γρήγορα γούστα των παιδιών και στην ανάγκη για αδρεναλίνη;

Ναι, βέβαια. Τα παιδιά έχουν μικρή προσοχή. Παλιότερα ένα παιδί θα μπορούσε να διαβάσει ένα κεφάλαιο τριών χιλιάδων λέξεων, με πολλή περιγραφή και χωρίς πολλή δράση. Το σύγχρονο παιδί, τα περισσότερα παιδιά κατά τη γνώμη μου, δεν μπορούν να διαβάσουν κάτι χωρίς δράση. Γιατί βλέπουν βιντεάκια στο youtube και το TikTok που διαρκούν οκτώ δευτερόλεπτα! Σύμφωνα με μελέτη που είχε γίνει το 2023 στην Αγγλία, μόλις δύο στα πέντε παιδιά διαβάζουν κάτι στον ελεύθερο χρόνο τους και σε αυτό το κάτι συμπεριλαμβάνονται κόμικς, κείμενα στον υπολογιστή, στο κινητό. Τα τρία στα πέντε παιδιά δε διαβάζουν τίποτα. Επίσης, πολλά βιβλία είναι γραμμένα για δυνατούς αναγνώστες-παιδιά, για ένα κοινό δηλαδή που διαβάζει ήδη. Και η δική μου ελπίδα ήταν με αυτό το βιβλίο να αρχίσουν να διαβάζουν και κάποια παιδιά που κανονικά δε διαβάζουν.

Τι ελπίζεις να αισθανθούν οι αναγνώστες;

Θέλω πρώτα από όλα να διασκεδάσουν. Θέλω να ανυπομονούν να ανοίξουν το βιβλίο για να δουν τι γίνεται παρακάτω. Τώρα, αν κάποιο από τα θέματα του βιβλίου, όπως είναι η φιλία, το οικολογικό, η εσωτερική αλλαγή, πετύχει, τότε αυτό θα το θεωρήσω κάτι σαν μπόνους. Γιατί κυρίως θέλω να διασκεδάσουν με ένα βιβλίο και να πουν «Α! δεν είναι τόσο κακά τα βιβλία τελικά όσο νόμιζα! Ίσως υπάρχουν κι άλλα, ενδιαφέροντα». Θέλω απλά να χαρούν διαβάζοντας ένα βιβλίο. Όλες οι διαχρονικές ιστορίες, τα έπη, η «Ιλιάδα», είναι κυρίως ενδιαφέρουσες ιστορίες. Δράση και περιπέτεια.

Κάπου διάβασα ότι το βιβλίο περιέχει τεχνικές επιβίωσης.

Ναι, όσοι το διαβάσουν θα μάθουν πώς να χτίσουν ένα καταφύγιο στο δάσος, πώς να ανάψουν φωτιά, τι να φάνε και τι να μη φάνε, πώς να καθαρίσουν το νερό, πως να οδηγήσουν ένα ελικόπτερο – όλοι μας κάποια στιγμή χρειάζεται να οδηγήσουμε ένα ελικόπτερο. Στο δεύτερο βιβλίο επιβιώνουν σε ένα τροπικό νησί και μαθαίνουν άλλα πράγματα. Πώς να προστατευτούν από τα κουνούπια, πώς να κινηθούν στη ζούγκλα χωρίς να προκαλούν τα άλλα είδη.

Οπότε υπάρχει συνέχεια! Δώσε μας κάποιο στοιχείο να μας ανοίξεις την όρεξη!

Ναι, υπάρχουν δύο ακόμα βιβλία, το δεύτερο της σειράς κυκλοφορεί ήδη από την Chicken House και το τρίτο θα κυκλοφορησει όπου να ’ναι. Στο δεύτερο, λοιπόν, πηγαίνουν στον Ειρηνικό Ωκεανό γιατί ένα περίεργο πλάσμα ανεβαίνει στο πιο βαθύ σημείο του ωκεανού, στο χάσμα Mariana Trench, έντεκα χιλιάδες μέτρα από τη γη. Το ξέρεις; Σίγουρα ο γιος σου θα το ξέρει. Πηγαίνουν να το μελετήσουν, αλλά αυτή η «κακή» οργάνωση τους βυθίζει το πλοίο και βγαίνουν σε ένα τροπικό νησί.

Πάντως το βιβλίο φαίνεται ότι μπορεί να κερδίσει το πιο δύσκολο κοινό αυτών των ηλικιών που είναι τα αγόρια, σωστά;

Τα αγόρια διαβάζουν λιγότερο από τα κορίτσια. Είναι στόχος μας να κερδίσουμε περισσότερα αγόρια. Δεν το κρύβουμε.

Πώς ήταν το γεγονός ότι δεν έγραψες στη μητρική σου γλώσσα και έπειτα το βιβλίο μεταφράστηκε στα ελληνικά;

Μου είναι πιο οικείο να γράφω στα αγγλικά. Μένω στην Αγγλία, ξεκίνησα να γράφω όταν τα παιδιά μου πρωτοπήγαν σχολείο. Το κάναμε μαζί. Υπήρχαν μόνο κάποιες εκφράσεις που τις σκεφτόμουν στα ελληνικά. Μου φάνηκε πολύ περίεργο όταν το διάβασα στα ελληνικά.

Υπάρχουν βιβλία ή συγγραφείς που σε έχουν επηρεάσει για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου;

Με έχει επηρεάσει το «Artemis Fowl» του Eoin Colfer. Όταν το διάβασα, με κάποιο τρόπο ένιωσα αυτοπεποίθηση.

Στην Ελλάδα θα έρθει ο Φιν;

Προς το παρόν όχι, αλλά ετοιμάζω μια άλλη περιπέτεια που διαδραματίζεται στην Ελλάδα.

Όταν έγραφες, ποια σκηνή ήταν η αγαπημένη σου;

Όταν ο Φιν και ο Μάιλο ανακαλύπτουν ότι είναι φίλοι.

Στο μεταξύ, το χρώμα είχε επιστρέψει στα μάγουλα του Μάιλο και είχε έρθει η ώρα να ζητήσω συγγνώμη.

«Συγγνώμη…» ξεκίνησα.

Δε με κοίταξε καν.

«Ήμουν ανόητος, κακός, είχα άδικο, φέρθηκα σαν ηλίθιος. Δε θα ξανασυμβεί. Έχεις τον λόγο μου».

Αναστέναξε.

«Κοίτα, Μάιλο» είπα. «Δεν ήμασταν φίλοι πριν, αλλά… αν με ρωτήσει κανείς τώρα… θα πω ότι…»

«Δε με νοιάζει όταν με λένε οι άλλοι σπασίκλα!» έκανε. «Εσύ, όμως… εμείς… νόμιζα πως…»

«Είσαι ο καλύτερός μου φίλος!»

Σταμάτησε για μια στιγμή, κοιτάζοντας με μάτια ακόμα πιο αυστηρά από της Λάρα (ένα βλέμμα που κανένας ζωντανός οργανισμός δε θα άντεχε για πάνω από τέσσερα δευτερόλεπτα). Μετά το πρόσωπό του μαλάκωσε και χαμογέλασε. «Είμαι ο μόνος σου φίλος, ηλίθιε!»